Φίλιππα Σαμανόπουλου
«Η ΖΩΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΑ ΕΡΕΙΠΙΑ»
H πρώτη
αφοπλιστική συγκίνηση που αισθάνθηκα να με διακατέχει, βλέποντας κάποιες κατασκευές του
παρελθόντος που προσιδίαζαν με την καταγωγή μου, ήταν όταν επισκέφτηκα το
μουσείο του Zουάν Μιρό στην
Βαρκελώνη και η δεύτερη, με απόσταση χρόνων, επισκεπτόμενος την έκθεση του
Φίλιππα Σαμανόπουλου, η οποία λαμβάνει χώρα στον εκθεσιακό χώρο "Βέργουλα". Δικαιολογημένα, αν σκεφθεί κανείς ότι, και η μία και η άλλη,
τηρουμένων των αναλογιών, των μεγεθών και των προσώπων, μου δημιούργησαν
παράλληλες συγκινήσεις, τόσο ως προς την
κατασκευή, όσο και ως προς την ποιότητα των υλικών τους.
(Δεν συγκρίνω, πολύ περισσότερο,
δεν ταυτίζω τους δημιουργούς και τα πρόσωπα, δεν παύουν όμως οι εκατέρωθεν
συνειρμοί).
Πέραν αυτών, η έκθεση που πραγματοποιεί ο Φίλιππας Σαμανόπουλος, στον
προαναφερόμενο χώρο, είναι μια έκθεση η οποία απέχει παρασάγγας από τα
εικαστικά ειωθότα, δεδομένου ότι σε αφοπλίζει, όχι με τα χρώματα, το φως και
τις σκιές, ως είθισται, αλλά με τα ευτελή υλικά που χρησιμοποιεί και την
ιστορία που οι συνθέσεις του αποπνέουν· πρόκειται για έργα μεστού περιεχομένου,
που σε κατακτούν με την απλότητα και την σημειολογία που εμπεριέχουν.
Σπανίως έργα είναι τόσο αναπαραστατικά,
τόσο μεστά από τη γνώση του παρελθόντος. Μια γνώση, που, βοηθούμενη, από την
ευρηματική φαντασία του δημιουργού, και την
φθαρμένη, σκληρή, υφή των υλικών, γίνεται ζώσα πραγματικότητα, πράξη που ενισχύει,
έτι περαιτέρω, τους συνειρμούς που εξ αντικειμένου δημιουργούν, ανακαλούν τα
χρηστικά αντικείμενα της καθημερινότητας στη μνήμη. Όλη η αγροτική, ημιαστική,
συντεχνιακή, αλιευτική σημειολογία των περασμένων χρόνων είναι αποτυπωμένη στις
κατασκευές από απλά, μεταχειρισμένα, φθαρμένα υλικά, θαρρείς και είναι παρόντα
και όχι ωσεί παρόντα. Έργα που περιέχουν τόνους εκρηκτικών, ικανών να διαλύσουν
την ψευδαίσθηση του παρόντος, και να φέρουν στην επιφάνεια την ουσία του
παρελθόντος.
Μπορεί να μην είναι αποτέλεσμα
μιας, απόλυτα, έντεχνης, υψηλής ακαδημαϊκής τέχνης, οι συνθέσεις του Φ. Σ, είναι
όμως έργα τα οποία αποπνέουν άμεση ευαισθησία, καθώς αρθρώνουν έναν
συγκινησιακό αισθητικό λόγο, ικανό να συγκινήσει , όχι μόνο τους ανθρώπους των
οποίων οι μνήμες είναι συναφείς με τα αντικείμενα, την εννοιολογία των παραστάσεων,
αλλά και νεότερους οι οποίοι είναι επιρρεπείς στις συνειρμικές, φαντασιακές
αναγωγές του παρελθόντος, δεδομένου ότι έχουν συμπυκνωμένη αισθητική πληρότητα
και διαχρονική αντικειμενικότητα.
Ο Φ. Σ, αποφυλάκισε τα τεκμήρια
του παρελθόντος με τόση αφαιρετική κινητικότητα που τα μετουσίωσε σε ζώσα,
ενεργή, πραγματικότητα, ικανή να αναβιώσει την ξεχασμένη καθημερινότητα.
Απελευθερώνοντας δε την ύλη κατόρθωσε να μετατρέψει έναν κόσμο πεζό και
στερημένο, σε έναν κόσμο μεστό περιεχομένου, ξένο προς τον τρέχοντα τεχνολογικό
πολιτισμό των ημερών μας, που έχει μετατρέψει τον άνθρωπο σε απόλυτη μηχανή
μιας ευήμερης καταναλωτικής κοινωνίας, σε αντιδιαστολή με μια ουμανιστική, στερητική, κοινωνία αλληλεγγύης
του παρελθόντος. Μιας κοινωνίας, που διαμόρφωσε συνειδήσεις τόσο συμπαγείς, που
είναι ζώσες μέσα μας ακόμη, παρά τους τόνους λήθης που έχει συσσωρεύσει η εποχή
της πληροφορικής, της απομόνωσης και του
διαδικτύου.
Οι συνθέσεις του Φ.Σ, επιβάλλονται
από την δύναμη του μέσου που αναπαριστά και της ύλης που το συνθέτει, χωρίς
περαιτέρω διευκρινήσεις (τίτλους, επεξηγήσεις). Βοηθούμενος δε εκ του αντικειμενικού
γεγονότος ότι τα μέσα φέρουν το βάρος του χρόνου και της σημειολογίας, κατόρθωσε
να αποτυπώσει (ακούσια;) ιστορικά στάδια του παρελθόντος, πίσω από τα οποία βρισκόταν,
βρίσκεται ο χειρώνακτας άνθρωπος. Όχι του εγγύς παρελθόντος μόνο (φεουδαρχία
κ.λ.π), αλλά και του απώτερου παρελθόντος, δεδομένου ότι ορισμένες συνθέσεις
του παραπέμπουν σε εικαστικές αποτυπώσεις των ιστορικών - προϊστορικών χρόνων,
όπως έχουν αποτυπωθεί σε τοιχογραφίες και σε αγγεία της Αιγυπτιακής κατά κύριο
λόγο και αρχαιοΕλληνικής περιόδου· π.χ, το ψάρεμα περισσοτέρων του ενός σε ένα
ξύλινο οιονεί κάδρο. Οι, γραμμικές σχεδόν, αφαιρετικές ανθρώπινες παραστάσεις,
τα χειρωνακτικά, συντεχνιακά αντικείμενα και άλλα!
Βάσει αυτών, δεν μπορεί παρά να
αναγνωρίσεις την προσπάθεια και την αξία του έργου κανείς, που αποπνέει
κοινωνικό προβληματισμό και προσωπική ευαισθησία.
Ο Φ.Σ, αθόρυβα, ταπεινά, χωρίς
μέντορες, μαρκησίους και ιερατεία, δίνει μαθήματα ταπεινότητας και δημιουργικής,
καλλιτεχνικής ευαισθησίας· ελάχιστη συμβολή στην αισθητική μας παιδεία.
