Αριστερά – μεταΑριστερά
τα πρόβατα απήργησαν
ζητούν
καλύτερες συνθήκες σφαγής Ν. Χριστιανόπουλος
Συχνά, αν όχι πάντα, μετά τις επινίκιες ιαχές, τα
αδιέξοδα και τις αποτυχίες, προκύπτει επιτακτική η ανάγκη μιας νέας προσέγγισης,
αυτής καθ’ αυτής, της Αριστεράς, δεδομένου ότι η ιδεολογία, κάθε ιδεολογία, δεν
είναι άκαμπτο θεολογικό δόγμα, αλλά ένας ζωντανός κοινωνικός οργανισμός που χρήζει
συνεχούς ανάλυσης, ανανέωσης και εμπλουτισμού με νέα δεδομένα.
Για να επιχειρήσει μια τέτοια προσέγγιση στις μέρες
μας όμως κανείς, ανάγκη πάσα να προσδιοριστούν εκ προοιμίου κάποιες βασικές
έννοιες (για την σωστή χρήση των όρων) οι οποίες καθόρισαν την μέχρι τούδε ιδεολογική
εξέλιξη της Αριστεράς και του Δυτικού πολιτικού συστήματος γενικότερα.
Με βάση αυτή την ανάγκη προκύπτουν δύο ερωτήματα:
Ερώτημα πρώτο: Πώς και ως τί, προσδιορίζεται η εποχή μας;
Προσδιορίζεται ως εποχή νεωτερικότητας ή ως εποχή μετανεωτερικότητας;
Ερώτημα δεύτερο: Πώς και ως τί ορίζεται επίσης η σημερινή
αριστερά; Ορίζεται ως ουτοπική, ως Μαρξιστική, μεταΜαρξιστική ή ως μεταΑριστερά;
Δεν κομίζει γλαύκαν, αν ισχυριστεί, βέβαια, κανείς,
ότι η εποχή την οποία βιώσαμε, ήταν η εποχή της νεωτερικότητας, όπως ονομάστηκε
η ιστορική περίοδος από την εποχή του Διαφωτισμού και εντεύθεν, χαρακτηριστικά
στοιχεία της οποίας υπήρξαν, η χρήση των μηχανών και η ανάπτυξη της επιστήμης.
Εποχή που καθόρισε εν πολλοίς το δυτικό πολιτικό σύστημα, κορωνίδα του οποίου
υπήρξε η μεγάλη Γαλλική επανάσταση.
ταυτότητα –
διαφοροποιήσεις.
Ειδοποιός διαφορά της νεωτερικότητας σε σχέση με την προνεωτερικότητα,
(φεουδαρχία κ.λ.π), είναι η οικονομική και πολιτική οργάνωση των κοινωνιών η
οποία ήρθε σε ρήξη με το παραγωγικό και πολιτικό μοντέλο του παρελθόντος· εγκατάλειψη
της συντεχνιακής έως τότε φεουδαρχικής παραγωγής· αποδυνάμωση της
αποκεντρωμένης, αυτόνομης μέχρι ενός σημείου, κοινότητας και αντικατάστασή τους
με: την κάθετη βιομηχανική παραγωγή, την
θέσπιση του Έθνους Κράτους (Συνθήκη της Βεστφαλίας),
την αστικοποίηση και εξατομίκευση του
ατόμου, επιστέγασμα των οποίων υπήρξε η ομογενοποίηση των πληθυσμών (αναγκαία
προϋπόθεση για την δημιουργία εθνικής συνείδησης), μέσα από την εμπέδωση νέων
αντιλήψεων, συνθηκών ζωής (αισθητικής, ηθικής, πολιτισμικής), είτε δια της πειθούς,
είτε δια της επιβολής (όρα καταπίεση των μειονοτήτων).
Ιδεολογίες.
Παράλληλα με την αστικοποίηση, παράγωγο της οποίας
υπήρξε η εξατομίκευση του ατόμου όπως αναφέρθηκε, βοηθούσης και της
βιομηχανικής έκρηξης, προκύπτει και η ανάγκη σύλληψης και συγκρότησης των
ιδεολογιών, δεδομένου ότι, τόσο πριν, όσο και κατά την μεσαιωνική περίοδο, οι
κοινωνίες δεν γνώριζαν καμία άλλη μορφή ιδεολογίας πέρα από την θρησκεία και
την θεολογία.
Πρώτη μορφή διακριτής ιδεολογίας υπήρξε η αστική
ιδεολογία του 18ου αιώνα, όταν η αστική τάξη (δημιούργημα της
βιομηχανικής επανάστασης) ορμώμενη από την οικονομική της ισχύ, δημιουργεί την
ιδεολογία του φιλελευθερισμού, παρέχοντας
έτσι τη δυνατότητα και στο αντίπαλο δέος (προλεταριάτο) να δημιουργήσει την δική του, ταξική, ιδεολογία, με πρώτους
θεωρητικούς τους ουτοπικούς φιλοσόφους (Σ. Φουριέ, Σ Σιμόν, Ρ. Όουεν, Π.Ζ. Μπρουντόν
και άλλοι), οι οποίοι λειτούργησαν ως εφαλτήριο για την ανάδειξη του
επιστημονικού σοσιαλισμού, γεννήτορες του οποίου υπήρξαν οι: Κ. Μαρξ και Φ. Ένγκελς.
Αριστερά.
Ως προς την πρώτη εκδοχή της Αριστεράς, του "ουτοπικού σοσιαλισμού", της
συνειδητοποίησης δηλαδή του "κοινωνικού
προβλήματος", δεν χρειάζεται νομίζω καμία περαιτέρω ανάλυση και
αναφορά, δεδομένου ότι ο ιστορικός του ρόλος ήταν βραχύς, η δε επίδρασή του μικρή.
Αλλά και ως προς την δεύτερη εκδοχή του επιστημονικού, ονομαζόμενου, σοσιαλισμού, ο οποίος δημιούργησε
τεράστιες προσδοκίες στις, σκληρά εκμεταλλευόμενες, δοκιμαζόμενες κοινωνίες, μετά την ανεπιτυχή
πορεία του, και την νομοτελειακή κατάρρευσή
του, κάθε συζήτηση θα οδηγούσε σε μελαγχολία. Όχι γιατί η θεωρητική ανάλυση των
ιδρυτών του δεν πληρούσε τις επιστημονικές προϋποθέσεις που χρειαζόταν μια τόσο
επαναστατική ιδεολογία, αλλά γιατί οι άνθρωποι οι οποίοι κλήθηκαν από την
ιστορία να υλοποιήσουν το εγχείρημα, παραβίασαν δύο θεμελιώδεις σταθερές τους: Τη
χώρα εγκατάστασης του σοσιαλισμού, καθώς επιχείρησαν να επιβάλλουν τον
σοσιαλισμό σε χώρα η οποία δεν είχε ανεπτυγμένο βιομηχανικό προλεταριάτο
(θεμελιώδης προϋπόθεση) και τον περιορισμό της επανάστασης σε μία μόνο χώρα.
Αποτέλεσμα αυτών των παραλήψεων, υπήρξε η μετατροπή της
θεωρίας σε θεολογία, της πολιτικής σε γραφειοκρατία και της ιδεολογίας σε θρησκεία, από ένα κομματικό
ιερατείο, που, στην αδυναμία του να αρθεί στο ύψους των ιστορικών του περιστάσεων
(να επεξεργαστεί, να εφαρμόσει και να προάγει την δημοκρατία και τον σοσιαλισμό),
κατέφυγε στην καταπίεση και την δογματική μονολιθικότητα, απόρροια των οποίων
υπήρξε, η υπαγωγή της επανάστασης στην μεταφυσική, και της διαλεκτικής στις
καλένδες. Φυσικώ τω λόγω βέβαια, από τη στιγμή που μετέτρεψε, από ιδεολογία
αιχμής, σε «εφεδρική θεωρία» μιας δυνητικής αποτυχίας του καπιταλισμού απλώς τον σοσιαλισμό, χάριν της ιδιοτελούς, προσωπικής του
ματαιοδοξίας.
μετανεωτερικότητα
- μετάΑριστερά;
Είναι γνωστό τις πάσι, ότι η εποχή την οποία
διερχόμαστε (τέλος 20ου, αρχές 21ου αιώνα), είναι η εποχή της
μετανεωτερικότητας, που την χαρακτηρίζει και πάλι η ρήξη και η ανατροπή των
υφιστάμενων μέχρι πρότινος σταθερών. Μόνο που οι σημερινές ανατροπές ουδεμία
σχέση έχουν με τις ανατροπές του παρελθόντος, γιατί πέραν των πολιτικών,
παραγωγικών ανατροπών (αντικατάσταση
του παραδοσιακού έθνους κράτους από ένα
πλανητικό μετα–Κράτος· ειδωλοποίηση του κέρδους και της ατομικής ιδιοκτησία· πλήρης
αποϊδεολογικοποίηση και υποταγή των πάντων στην μία και μοναδική
ιδεολογία –ιδεολογία της αγοράς· απώλεια της εθνικής κυριαρχίας· δημιουργία
μιας κοινωνίας πολιτών χωρίς φυλές, λαούς, θρησκείες, παρελθόν· κατάλυση του
γένους (;)· ανάδειξη των ιδιαιτεροτήτων και λοιπά), στοχεύουν και στην μετατροπή της οντολογίας του ανθρώπου, την
οποία θα καθορίζουν οι μηχανές αναζήτησης, η κλωνοποίηση και η τεχνική
νοημοσύνη, απώτερος σκοπός της οποίας θα είναι η πλήρης υποταγή του ανθρώπου σε
συγκεκριμένα κέντρα εξουσίας. Στη δημιουργία, μέσα από τον υπάνθρωπο (στρατιές
δυστυχισμένων σκλάβων μπροστά μας) του κλωνοποιημένου (καλωδιωμένου ήδη), μετα–ανθρώπου,
ο οποίος θα περιφέρεται χωρίς αυτεπίγνωση στον κυβερνοχώρο. Που θα συμμετέχει
ωσεί παρών στα τεκταινόμενα. Που θα ψηφίζει, θα προφασίζεται ότι ψηφίζει,
διαδικτυακά. Που θα ερωτεύεται διαδικτυακά. Που θα ζει, θα αναπνέει
διαδικτυακά, αλλά που θα πεθαίνει όπως πάντα μέσα στην ένδεια και στην απέραντη μοναξιά.
Ως εκ τούτου, υπό το κράτος τέτοιων κοσμογονικών
ανατροπών, γίνεται κατανοητό πως δεν μπορεί να μιλά κανείς για την σημερινή Αριστερά
με όρους του παρελθόντος. Κάθε προσπάθεια ανασύνθεσης του συγκεκριμένου
ιδεολογικού χώρου δε, μέσα από τα υφιστάμενα γραφειοκρατικά ομοιώματα, θέατρο
σκιών.
Η δυστυχία είναι, ότι δεν μπορεί να μιλήσει ούτε και
με όρους του παρόντος, δυστυχώς, κανείς για την σημερινή Αριστερά, πολλώ δε
μάλλον να προσδιορίσει την ταυτότητα της αυριανής Αριστεράς. Αν θα έχει σχέση
δηλαδή με την γνωστή έως σήμερα Αριστερά ή αν θα πρόκειται για μια άγνωστη,
ακόμη και στους ειδικούς, μετα–Αριστερά. Και αυτό, διότι δεν έχουν διαμορφωθεί,
είναι ρευστά (Ευρασιατισμός π,χ)
τα δεδομένα ακόμη· πώς θα μπορούσε, αφού οι ανατροπές είναι ιλιγγιώδεις, ο δε
χρόνος επώασής τους άγνωστος μέχρι στιγμής.
Παρά ταύτα, θα ήταν αφελές να συμπεράνει κανείς, ότι
επήλθε το τέλος της ιστορίας, ότι δεν υφίσταται, ούτε θα υπάρξει Αριστερά στο εγγύς
μέλλον. Απεναντίας! Η ιστορία δεν είναι ένα τυχαίο γεγονός, αλλά μια ταξική,
διαλεκτική διαδικασία.
Όπως κάθε εποχή, διαμορφώνει μέσα από την ταξική της
πάλη τις συνθήκες της, την πολιτική της, την ιδεολογία της, την αριστερά της,
έτσι και η σημερινή θα διαμορφώσει τις δικές της συνθήκες, την δική της
ιδεολογία, την δική της Αριστερά. Μιας και η Αριστερά, ανεξάρτητα από τις
προσωπικές τοποθετήσεις του καθενός, έχει, πρέπει να έχει, ως αφετηρία της
την δικαιοσύνη και τον ουμανισμό,
διαφορετικά δεν έχει λόγο ύπαρξης, γι’ αυτό και αναγκαία.
Επειδή κάτι τέτοιο δεν είναι ορατό επί του παρόντος
όμως, δεδομένου ότι βρισκόμαστε στο λυκαυγές της αναδυόμενης εποχής, οψόμεθα!
-----------------
β/φία:
Ν. Μουζέλης,Φ. Ένγκελς, Α. Ducin.T.Tzol
