Δημήτρης Μάνος
ΜΑΡΙΑ ΔΑΝΙΗΛ
«υπό το φως της πανσελήνου»
Μυθιστόρημα Εκδόσεις ΟΣΕΛΟΤΟΣ
«Ότι διαπραγματεύεται ή αγγίζει έστω την ανθρωποφαγία..., χάριν μιας -χωρίς ηθικό όφελος- ανταμοιβής..., γίνεται πλούσια τροφή για την ακόρεστη αδηφαγία...», αναφέρει χαρακτηριστικά ο θ. κριτικός Νάσος Νικόπουλος, θέση η οποία βρίσκει την επαλήθευσή της στο έργο της Μαρίας Δανιήλ «υπό το φως της πανσελήνου», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΟΣΕΛΟΤΟΣ.
Πρόκειται για ένα έργο ειδικής
θεματολογίας, όπου το φυσικό εμπλέκεται με το παρά φύσιν (μεταφυσικό;). Για την
μετάλλαξη, πιο συγκεκριμένα, ανθρώπων σε δισυπόστατα, διπρόσωπα όντα,
κοινώς σε βρικόλακες, μέσα από μία ευρηματική ευκολία, χωρίς καμία μύηση,
τελετουργία, όπως θα περίμενε κανείς, πράγμα που απομακρύνει τον τρόμο και
κάνει το έργο πιο εύκολο στην ανάγνωση.
Ο μύθος, αν και επίπεδος,
είναι εντούτοις ευρηματικός. Η άφιξη κάποιων γειτόνων και η
αθωότητα της περιέργειας οδηγούν την κεντρική ηρωίδα, Αλίκη, του
έργου να συνάψει σχέσεις φιλίας με την επίσης έφηβη, Εβελίνα, παρά το
περασμένο της ηλικίας της λόγω μετάλλαξης, η οποία σε πολύ σύντομο χρονικό
διάστημα, λόγω ενός τυχαίου ατυχήματος, τραυματισμού, εξομολογείται την σχέση
της με το ανθρώπινο αίμα. Σχέση που οδηγεί στην ομολογία, ότι είναι η
προσωποποίηση των υποθετικών προβληματισμών της κεντρικής ηρωίδας, παρότι,
τίποτα, δεν συνηγορεί για κάτι τέτοιο (εμφάνιση, συμπεριφορά κ.λ.π). Όπως
και των υπολοίπων μελών της οικογένείας της και του φιλικού της
περιβάλλοντός (θείος, θεία, αδερφός) που εμπλέκονται προοδευτικά, σε πρώτο
επίπεδο, στην εξέλιξη του μύθου. Ενώ σε δεύτερο επίπεδο ακολουθεί ο
περίγυρος της Αλίκης (μητέρα, γιαγιά, συμμαθητές), που,
ανύποπτοι όλοι, συμμετέχουν, εκόντες άκοντες, και αυτοί, έως ότου
αρχίσουν να έχουν κάποιες υποψίες προοδευτικά για την φυσικότητα
(φυσιολογικότητα) των δρώντων προσώπων. Ιδιαίτερα οι συμμαθητές της στο
τέλος του έργου, όπου λαμβάνει χώρα μια τιτανομαχία αίματος μεταξύ
βρικολάκων και λυκανθρώπων.
Σκοπός της παρουσίασης, δεν είναι
να η αναδιήγηση του έργου, μύθου, βέβαια, όσο η ανάδειξη των θετικών
στοιχείων του έργου, μη εξαιρουμένων και των αρνητικών εφόσον υφίστανται.
Προς τούτο θα έλεγε κανείς ότι οι
αρετές, τα θετικά στοιχεία του έργου υπερτερούν και τούτο διότι, τόσο η εξέλιξη
του μύθου, όσο και η γραφή πληρούν τις προϋποθέσεις εκείνες που
κάνουν ένα έργο να έχει λόγο ύπαρξης. Ήτοι, θετικής αντιμετώπισης.
Η καταξίωση του έργου, αν και
στερείται, λόγω θέματος, θεωρητικών και αισθητικών προδιαγραφών, συνίσταται
στην γλαφυρότητα της ανάγνωσης, καθώς η γλώσσα είναι ρέουσα, η διαλογική
αφήγηση (στοιχείο ταυτότητας της συγγραφέως) στέρεα, παρά την υπερβολή. Μια
υπερβολή που έχει εγκλωβίσει κατά καιρούς πολλούς, στερώντας κατ' αυτόν τον τρόπο
μιας βαθύτερης ενδοσκόπησης των χαρακτήρων, πράγμα που θα
έδινε άλλη διάσταση, τόσο στον μύθο, όσο και στους χαραχτήρες των έργων
τους. Γιατί τέχνη, δεν είναι μία καλή αφήγηση απλώς, αλλά
μία, κυρίως αυτό, αρκούντως ερευνητική διείσδυση και ανάλυση αιτίου
αποτελέσματος, καθώς τα πάντα είναι διαφορετικά στην βαθύτερη αναζήτησή τους,
ιδιαίτερα οι μεταφυσικές, και ουδόλως γνωστές, αθέατες ψυχικές
καταστάσεις, εν προκειμένω.
Δεύτερο στοιχείο αναφοράς, πέρα
από την αίγλη της αφήγησης, είναι ο τρόπος σύλληψης και διαχείρισης του μύθου.
Ιδιαίτερα ο τρόπος με τον οποίο εμπλέκει προοδευτικά όλο τον περιβάλλοντα,
φιλικό, οικογενειακό κύκλο και τις προσωπικές, τραυματικές της εμπειρίες
(Στέφανος - πατέρας και λοιποί).
Αν θα θέλαμε να χαρακτηρίσουμε το
έργο, θα λέγαμε ότι πρόκειται για ένα έργο ιδιότυπο στην σύλληψη και απλό στην
μορφολογική κατασκευή του. Ένα έργο ψυχολογικό, ψυχαγωγικό, που στην οριακή του
προοπτική αγγίζει την παιδική αθωότητα. Ένα έργο που με τις εκτροπές του
και την ασυνείδητη διαλεκτική του, μας φέρνει αντιμέτωπους με τον
φορμαλισμό της ζωής και το παράλογο. Ένα έργο που διαφεύγει από την
ενεστώσα ιθαγένεια της τρέχουσας νεοελληνικής λογοτεχνίας.
Σε αυτό το απόλυτο, σημερινό,
μηδέν, όπου η τέχνη έπαψε να σημαίνει, γι' αυτό και ο εκφυλισμός της -η
αποθέωση της ατομικής ματαιοδοξίας-, φωνές παρθενικές και καταθέσεις όπως
η συγκεκριμένη, έχουν λόγο ύπαρξης, γραφής, έκδοσης και ανάγνωσης, και τούτο
γιατί η Μαρία Δανιήλ, παρά το νεαρό της ηλικίας, πληρεί τις προϋποθέσεις που
χρειάζονται για να υπηρετήσει δόκιμα την τέχνη της μυθοπλασίας**.
-------------------------------------
*Νάσος
Νικόπουλος : «ΚΡΙΣΕΙΣ»
** Δημοσιεύτηκε στο Περιοδικό: "ΟΔΟΣ ΠΑΝΟΣ"
** Δημοσιεύτηκε στο Περιοδικό: "ΟΔΟΣ ΠΑΝΟΣ"
