έρως, μνήμη, μύθος...

     έρως, μνήμη, μύθος, υστεροφημία*.

          Κάθε τι  υφίσταται εφόσον, (το) τον μνημονεύουν, (το) τον θυμούνται, και δι' αυτού παραμένει ζωντανός στη μνήμη τους, σε αντίθεση με κάποιους άλλους, και, είναι, δυστυχώς, πολλοί, που περνούν γρήγορα σε κενό μνήμης, σε κατάσταση απόλυτης λήθης. "Σκέφτομαι  κάτι, κάποιον: κάνω να υπάρχει αυτό, αυτόν που σκέφτομαι, που θυμάμαι**".

          Με μια ουσιαστική προϋπόθεση όμως, η οποία συνίσταται στη σχέση που συνέδεε και συνδέει τα δύο υποκείμενα. Σχέση που προσδιορίζει την αφετηρία μνήμης, καθώς δηλώνει κίνητρα,  αισθήματα, προθέσεις. Δηλώνει πολύ απλά,  κατά πόσο η συγκεκριμένη πράξη, πράξη μνήμης, ξεκινά από ειλικρινή αισθήματα αγάπης προς τον άλλο ή από αισθήματα υποκριτικά, εγωισμού και αυταρέσκειας. Στο κατά πόσο τα αίτια της συγκεκριμένης πράξης είναι αλτρουιστικά ή ιδιοτελή.

Παράλληλα με αυτή την συνιστώσα, υπάρχει και μία άλλη η οποία πριμοδοτεί, παίζει πρωτεύοντα ρόλο σε αυτή την διαδικασία· ο έρωτας ο οποίος αφήνει υπαρξιακά ρήγματα, ανεκπλήρωτο κενό, σε αυτόν που μένει. Κενό που αναπληρώνεται και πάλι διά της μνήμης (παρουσία δια της απουσίας***), καθώς το υποκείμενο που μένει αδυνατεί να προσαρμοστεί στην απουσία, το κενό, κενό ζωής, ιδιαίτερα για ανθρώπους, υποκείμενα, που είχαν, έχουν γίνει αντικείμενα του πόθου τους, του έρωτά τους, γιατί, όπως, εύστοχα, παρατήρησε κατά τον 7ο π.Χ αιώνα και η μεγάλη ποιήτρια Σαπφώ: "ο ερωτευμένος ζει μέσα στον άλλο και διά του άλλου", γίνεται, λειτουργεί, ούτως ειπείν, ως αντικείμενο, αντικείμενο του πόθου του,  καθώς αφομoιώνεται από τον άλλο, γίνεται δηλαδή "αυτός", γι’ αυτό και η πλήρης εξάρτηση, η απουσία βούλησης άλλωστε. Όπως και ο Πλάτωνας, επίσης, ο οποίος, μιλώντας, διά του Αριστοφάνη, για τα γένη των ανθρώπων (189 e) στο Συμπόσιό του****, αντιμετωπίζει τον έρωτα σαν επιθυμία ταύτισης, επανακόλλησης του υποκειμένου στο αντικείμενο. "Κάθε άνθρωπος είναι υποκείμενο μόνο για τον εαυτό του και αντικείμενο για όλους τους άλλους".

Ίσως να ηχούν θεωρητικά τα όσα αναφέρονται, πλην όμως έχουν άμεση σχέση με την στάση ζωής πολλών ανθρώπων, μία εκ των οποίων είναι, μπορεί να είναι και η σχέση της κα Α. Παπαμαντζάρη με τον Μιχάλη (Λάκη) Παπαμαντζάρη, δεδομένου ότι η ζωή της παραμένει ζωντανό παράδειγμα μνήμης, απόδειξη αυτού, ότι δεν κουράστηκε να καλλιεργεί, προς τιμή της, επί σειρά ετών, τον μύθο του, την υστεροφημία του. Μέγιστη επαλήθευση ο τόμος, το βιβλίο, που κυκλοφόρησε, το οποίο είναι η μεγαλύτερη και η πιο έγκυρη απόδειξη των λεγομένων.

Θα αδικούσε παράφορα κανείς την συγγραφέα αν παρέμενε μόνο στο συναισθηματικό πεδίο, διότι, παράλληλα με τον μύθο και το συναίσθημα υπάρχει και η ιστορία, καθώς το συγκεκριμένο έργο το οποίο κυκλοφορεί υπό τον τίτλο: «Μιχάλης (Λάκης) Παπαμαντζάρης» από τις εκδόσεις «ΟΡΙΖΟΝΤΕΣ» είναι και μια ιστορική κατάθεση, δεδομένου ότι αποτελεί μια αρχειακή πηγή για τους επερχόμενους, καθώς καλύπτει μια ιδιαίτερα ευαίσθητη, πολιτικά και κοινωνικά, χρονική περίοδο της πόλης, αμέσως μετά τον εμφύλιο πόλεμο έως την άνοδο της δικτατορίας, με πλούσιο φωτογραφικό και αρχειακό υλικό της εποχής.

Εκείνο που απουσιάζει από το βιβλίο εμφανώς, είναι η έλλειψη προσωπικών, αφηγηματικών κειμένων βέβαια, εκτός και αν θεωρηθεί ότι καλύπτουν, παίζουν αυτό τον ρόλο κάποια  ενυπόγραφα προσωπικά κείμενα στο τέλος του βιβλίου, μέρος των οποίων δεν έχουν θετικό πρόσημο, δεδομένου ότι οι υπογραφές δεν κομίζουν τίποτε.

Παρότι παντελής, εντούτοις, τείνει να θεωρηθεί θετική η έλλειψή τους όμως, καθώς προστατεύει την συγγραφέα από υποκειμενικές κρίσης οι οποίες θα αλλοίωναν, φυσικώ τω λόγω, την αντικειμενικότητά της, αφού θα ήταν αναγκασμένη να υποκύψει στην συναισθηματική της φόρτιση.

Μέγιστη προσφορά, προσφορά που αντιδιαστέλει την έλλειψη αφηγηματικών, κριτικών και πολιτικών σχολίων, κειμένων, είναι το πλούσιο φωτογραφικό υλικό, όπως αναφέρθηκε, τα δημοσιεύματα εφημερίδων, τα ψηφίσματα, πρακτικά συνεδριάσεων, τα σημειώματα του δήμου και του Δημάρχου, οι χειρόγραφες επιστολές, έγγραφα, κατάλογοι ονομάτων, αρχαιολογικών χώρων, εκλογικά ψηφοδέλτια, προγραμματισμοί και υλοποίηση έργων υποδομής, καθώς δίνουν ανάγλυφη την εικόνα της εποχής, του τρόπου λειτουργίας του Δήμου και των πολιτών, την αντιμετώπιση που είχαν, πόλη και πολίτες, τόσο από τους εγχώριους πολιτικούς παράγοντες, όσο και από ξένους –πρεσβευτές, πολιτικούς, στρατιωτικούς και λοιπά.

Καταθέσεις που δίνουν, ουσιαστικό περιεχόμενο στο έργο, καθώς, μέσω αυτών, υπερβαίνει συνειδητά ή ασυνείδητα, την προσωπική συναισθηματική προσέγγιση της συγγραφέως, μετατρέποντας, το ατομικό σε κοινωνικό, και από στείρα μνήμη, γίνεται διαχρονικός φορέας αναφοράς και προσέγγισης μιας εποχής, στοιχεία και βιβλιογραφία της οποίας απουσιάζουν.

Πέρα από την μυθολογία και την προσωπική σχέση όμως, το βιβλίο, το οποίο θα λειτουργούσε καλύτερα αν κυκλοφορούσε σε μορφή  λευκώματος, επιτελεί τον ρόλο του, καθώς, παράλληλα με την  υστεροφημία, υπηρετεί, λειτουργεί και ως επιτομή της ιστορίας.

----------------------------------------------------------------------------------

      * Η ΦΩΝΗ.
    ** Ζ. Π. Σαρτρ: "Το Φανταστικό (Το Βέβαιο)"
  *** Κ. Μοσκώφ :  "Η Πράξη και η Σιωπή"
****ΠΛΑΤΩΝ: ΣΥΜΠΟΣΙΟ - (Μετ: Ηλέκτρα. Ανδρεάδη. Εκδ. ΚΑΚΤΟΣ).