ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΣΤΕΦΑΝΑΚΗΣ
«Μέρες Αλεξάνδρειας»
Μυθιστόρημα - Eκδόσεις ΠΑΤΑΚΗΣ
Εν
τέλει, τι είναι λογοτεχνία; Είναι η φυγή από έναν αναπόδραστο ατομικό
εγκλωβισμό μιας επίπεδης καθημερινότητας, όπου το άτομο όντας
εγκλωβισμένο, περιθωριοποιημένο, αδύναμο να κάνει την υπέρβασή του
τρέφει την ανυπαρξία του με υποπροϊόντα μιας φθίνουσας, ρηχής
μυθοπλασίας; Είναι η μορφή έκφρασης που συνηγορεί και καλύπτει, εκούσια ή
ακούσια, το τέλμα, φέρνοντας στην επιφάνεια το υποφαινόμενο (τέρψη,
εφησυχασμός;) ή είναι η γενεσιουργός αιτία που ανυψώνει από μια
κατεστραμμένη, σε μια ολοκληρωμένη ύπαρξη τον άνθρωπο; Μια συγκροτημένη
άποψη ζωής που εμπεριέχει, δυνάμει, την ανατροπή, καθώς αναδεικνύει
αδυναμίες, πάθη, παραλήψεις, ικανές να ολοκληρώσουν την προσωπικότητά
του και να λειτουργήσουν σαν υπομόχλιο για την υπέρβασή τους;
«Μέρες Αλεξάνδρειας»
Μυθιστόρημα - Eκδόσεις ΠΑΤΑΚΗΣ
Εν
τέλει, τι είναι λογοτεχνία; Είναι η φυγή από έναν αναπόδραστο ατομικό
εγκλωβισμό μιας επίπεδης καθημερινότητας, όπου το άτομο όντας
εγκλωβισμένο, περιθωριοποιημένο, αδύναμο να κάνει την υπέρβασή του
τρέφει την ανυπαρξία του με υποπροϊόντα μιας φθίνουσας, ρηχής
μυθοπλασίας; Είναι η μορφή έκφρασης που συνηγορεί και καλύπτει, εκούσια ή
ακούσια, το τέλμα, φέρνοντας στην επιφάνεια το υποφαινόμενο (τέρψη,
εφησυχασμός;) ή είναι η γενεσιουργός αιτία που ανυψώνει από μια
κατεστραμμένη, σε μια ολοκληρωμένη ύπαρξη τον άνθρωπο; Μια συγκροτημένη
άποψη ζωής που εμπεριέχει, δυνάμει, την ανατροπή, καθώς αναδεικνύει
αδυναμίες, πάθη, παραλήψεις, ικανές να ολοκληρώσουν την προσωπικότητά
του και να λειτουργήσουν σαν υπομόχλιο για την υπέρβασή τους;
Όλα
και τίποτα, θα έλεγε κανείς, ανάλογα με τις ανάγκες και την παιδεία
του αναγνώστη, ιδιαίτερα όμως της ποιότητας του δημιουργού και του έργου
του. Και εδώ ανακύπτει η ευθύνη, του συγγραφέα δημιουργού. Τι πρέπει,
τι θέλει να είναι, να υπηρετήσει, ως τι να αναδειχθεί; Ως
επιφυλλιδογράφος, εφησυχαστής ή ως δημιουργός με την ουσιαστική έννοια
του όρου, που θα αναδείξει, τις ατομικές, κοινωνικές, ιδεολογικές
αντιθέσεις μέσα από τη δράση, τη σύγκρουση, τη διάπλαση των χαρακτήρων,
με απώτερο σκοπό να οδηγήσει το υποκείμενο (αναγνώστη), στην κάθαρση
μέσω του συμπάσχειν;
Παρά
την επιθυμία όλων σχεδόν των δημιουργών, λίγα είναι τα έργα τα οποία
πληρούν τις προϋποθέσεις αυτές και δικαιολογούν την ύπαρξή τους.
Εξαίρεση του κανόνα και το μυθιστόρημα «Μέρες Αλεξάνδρειας» του Δημήτρη
Στεφανάκη. Ένα έργο δομημένο με στοιχεία ουσιαστικής λογοτεχνικής
αφήγησης, μέσω του οποίου βιώνει, βήμα βήμα, ο αναγνώστης τον θρίαμβο
και την πτώση μιας Ελληνικής αστικής οικογένειας στην Αλεξάνδρεια της
Αιγύπτου από την αρχή του α΄ παγκοσμίου πολέμου, έως την άνοδο και την
κοινωνική αλλαγή του Γκαμάλ Αμπντέλ Νάσερ. Ένα έργο που κατορθώνει να
δώσει το πνεύμα και το κλίμα μιας περασμένης εποχής, καταρρίπτοντας την
στασιμότητα της ιστορίας και αναδεικνύοντας τον κοινωνικό προβληματισμό.
Οι:
«Μέρες Αλεξάνδρειας», είναι μια τοιχογραφία μισού, σχεδόν, αιώνα, με
ήρωες και χαραχτήρες ολοκληρωμένους, απόλυτα αναγνωρίσιμους. Χαρακτήρες
που ακροβατούν πάνω στα όρια του δράματος και της τραγωδίας.
Η
άνοδος μέσω του οικονομικού «ιμπέριουμ» της οικογένειας Χαράμη, και η
αδυσώπητη φθορά και παρακμή της, αναδεικνύεται έντεχνα, με υψηλή
γλωσσική αισθητική, εξαίρεση, ειρήσθω, στην τρέχουσα, επίπεδη,
αυτοβιογραφική μυθοπλασία. Τα πολυσχιδή, κρυφά και φανερά, πρόσωπα και
προσωπεία των πρωταγωνιστών, αναδεικνύουν τα όρια του φαίνεσθαι και του
είναι, χωρίς να οριοθετούνται επακριβώς τα όρια του προσώπου και του
προσωπείου, πράγμα που κάνει ακόμα πιο δραματική την αφήγηση και το
συμπάσχειν. Με αλλοτριωμένη ταυτότητα, λόγω διασποράς, με απούσα
ιδεολογία, πλην ενός, και με άκρατο υποκειμενισμό, οι ήρωες του Δ.
Στεφανάκη, πορεύονται στον όλεθρο με λανθάνουσα συνείδηση, όπως
συμβαίνει συχνά, αν όχι πάντα, με κοινωνικές ομάδες και άτομα που
κυριαρχούνται από τον ιδεαλισμός του χρήματος και η κυνικότητα της
υπεροχής.
Ο
επαρμένος, αστός, βιομήχανος, η εγκλωβισμένη εταίρα, ο τυχοδιώκτης
Λιβανέζος, ο ωραίος νάρκισσος, οπαδός του φασισμού και της πολιτικής
δράσης, ο οποίος εμφορείται από μία σπάνια και τόσο εγωκεντρική
(αλαζονική) έπαρση, όπως οι περισσότεροι εραστές της σκέψης και της
σάρκας, συνθέτουν τους πλέον αναγνωρίσιμους χαραχτήρες του έργου.
Η
τραγική, τελικά, πτώση του Κωστή Χαράμη δηλώνει κατηγορηματικά ότι οι
μεγάλες κοινωνικές ανατροπές δεν μπορούν να χειραγωγηθούν και αργά ή
γρήγορα θα συντελεσθούν εν αγνοία ή μη των χειραγωγών τους, και, όπως
πάντα, οι συνέπειες υπερβαίνουν κατά πολύ τα όριά τους, παρά την έμμεση
- άμεση φαλκίδευσή τους.
Ο
Δ. Στεφανάκης έχοντας γνώση του ιστορικού χρόνου, αναδεικνύει ανάγλυφα,
τόσο, την εποχή (αντιπαρερχόμενος την ιστοριογραφία), όσο και την
εσωτερική δομή των χαρακτήρων του, δεδομένου ότι, απεκδύει προοδευτικά
τους ήρωές του, φτάνοντάς τους, ως τα έσχατα όριά τους. Ελέγχει εξ
αρχής τον μύθο του (δεν πλατειάζει).
Συνοψίζοντας τις αρετές του έργου: Οι «Μέρες Αλεξάνδρειας», σίγουρα, είναι ένα έργο το οποίο πληρεί τους όρους ύπαρξής του.
π : «ΚΗΡΗΘΡΕΣ»
