Δεσποινίς Πελαγία

ΓΙΑΝΝΗΣ ΞΑΝΘΟΥΛΗΣ
«Δεσποινίς Πελαγία»
Μυθιστόρημα - Eκδόσεις ΤΟΠΟΣ 

Κεντρικό πεδίο της μυθοπλασίας του Γιάννη Ξανθούλη τελευταία, φαίνεται ότι είναι ο ψυχολογικός λαβύρινθος, με τις σχετικές προεκτάσεις, που  επιφέρουν οι ανθρώπινες οδύνες  σε άτομα με βιολογικές ελλείψεις και ο ρόλος που αυτές επιφυλάσσουν στα εν λόγω άτομα, ως τη στιγμή, που μία σύμπτωση κοινωνική (Του Φιδιού το Γάλα) - οικονομική (δεσποινίς Πελαγία) ανατρέπει την τραγικότητά τους (:) Θα ήταν φρόνιμο εδώ να επισημάνουμε την Φρουδική μεταμόρφωση – αυτοπεποίθηση- που οι σχέσεις αυτές προσδίδουν στα εν λόγω άτομα, λαμβανόμενες ως εκδικητικές προεκτάσεις του ζοφερού παρελθόντος τους περισσότερο και λιγότερο ως αφετηρίες ψυχικής ολοκλήρωσης.

  

Κεντρικό πρόσωπο του έργου: «δεσποινίς Πελαγία, είναι η Πελαγία Γκρέκα, ψυχή της βιοτεχνίας «Βηθλεέμ» στην οποία εργάζεται. Μια γυναίκα με κινητικά προβλήματα τα οποία την έχουν μετατρέψει σε μια περιθωριακή προσωπικότητα παρά την διανοητική της αυτάρκεια. Φοιτήτρια της Μαθηματικής σχολής την οποία αναγκάζεται να διακόψει, κάτω από το βάρος της ισχνής οικογενειακής οικονομικής  κατάστασης, «λόγω ανωτέρας βίας» όπως αναφέρει χαρακτηριστικά, και τις αγκυλώσεις (κυρίαρχες αντιλήψεις) της εποχής, εκφραστής των οποίων είναι η μητέρα της, η οποία δια των εμμονών της (δεν κουράζεται να την υπενθυμίζει,  τόσο την γυναικεία φύση της, όσο και την αναπόδραστη καταδίκη της εξαιτίας του προβλήματός της),  της δημιουργεί την δοτικότητα που χρειάζεται, οπότε,  εκούσα άκουσα, παραιτείται του ονείρου.

Τροφοδότης της πλοκής, η εμμονή της ίασης, το τεχνικό, ανατομικό (!) υπόδημα το οποίο  θα της αναπληρώσει τους επτά χαμένους πόντους του ποδιού της και θα της δώσει την χαμένη αυτοπεποίθηση. Θα την οδηγήσει, στην υποτιθέμενη λύτρωση. Εμμονή που την κατατρέχει από τα παιδικά της χρόνια και την οποία θέτει σε εφαρμογή μετά  τον πακτωλό χρημάτων που κληρονομεί από μια μυστηριώδη γριά ζητιάνα την οποία φιλοξενεί σε μια καλύβα δίπλα από το σπίτι της, και του πρώτου λαχνού του λαχείου της «Ενώσεως Ελλήνων Εφοπλιστών» το οποίο αποκτά κάτω από τραγικές  συνθήκες, οπότε και απελευθερώνεται^. απελευθερώνεται σχήμα λόγου, απλώς προωθεί ως τα έσχατα όρια τις ψευδαισθήσεις της!

Άλλα πρόσωπα, δορυφόροι, πουν δρουν επικουρικά στην πλοκή και διαμόρφωση  του μύθου, είναι  η μοναχή Δανιήλα, οι αδερφοί της Πελαγίας, μία δικηγόρος, Λένα Λαχανά - Ιορδάνου, στην οποία καταφεύγει, μετά από προτροπή της μοναχής Δανιήλας, για την είσπραξη του λαχείου που κατά διαβολική σύμπτωση είναι η τέως σύζυγος του πρώτου τραυματικού έρωτά της. Υπάλληλοι και εργοδότης της βιοτεχνίας Βηθλεέμ, χωρίς να  αποτελούν σημαίνουσες περιπτώσεις ωστόσο, πέραν του Σταύρου Νομικού με τα ωραία μπλε μάτια και τον Παρασκευά (το Μαμούθ). Μια μονοσήμαντη προσωπικότητα τον οποίο χρησιμοποιεί προς ικανοποίηση των ενστίκτων της, απόδειξη αυτού, η, ελαφρά τη καρδία, διαγραφή του από τον συναισθηματικό της πίνακα, αμέσως μόλις  αποκτά οικονομική ευχέρεια. Φυσική εξέλιξη, δεδομένου ότι ο  έρωτα;, το σεξ μαζί του υπήρξε σιωπηλό, ευκαιριακό, τυφλό. Πράξη βιολογικής ανάγκης περισσότερο και όχι περιπέτεια ψυχικής ολοκλήρωσης όπως αναφέρθηκε.

Παρά την αγωνιώδη προσπάθειά επανένταξής της όμως, μέσω του Σταύρου ιδιαίτερα, κάθε προοπτική ακρωτηριάζεται, τόσο από τα τραύματα, την απώλεια του παρελθόντος, όσο και  από το μένος της εκδίκησης για τα πρόσωπα που συνέθλιψαν την χαμένη της αθωότητα^.

(περίπτωση Ιορδάνου).

Αν η ανθρώπινη υπόσταση ορίζεται  από το συμβολικό, το φαντασιακό και το πραγματικό κατά Λακάν, η...  «Δεσποινίς Πελαγία» κατά Ξανθούλη αναιρεί τον ορισμό αυτό καθώς λειτουργεί κατά, φύση,  πολεμικό τρόπο, αφού  φιλότητα, μεγαλοθυμία και επιείκεια είναι σχεδόν  απούσες στη σχέση της με τα πρόσωπα που ακρωτηρίασαν κατά το παρελθόν την ενότητα σώματος  ψυχής, ήτοι, την προσωπικότητά της^. δικαιολογημένα, αν σκεφθεί κανείς, εν προκειμένω, ότι το μέγεθος της απογοήτευσης υπήρξε μεγαλύτερο της επιθυμίας της.

Ο Γιάννης Ξανθούλης εστιάζει την προσοχή του στο διαμορφωμένο ήδη ψυχοπαθητικό πρόβλημα της ηρωίδας χωρίς να παραλείπει να  αναφερθεί στα ψευδεπίγραφα Νιτσεϊκά κοινωνικά πρότυπα, στερεότυπα,  λανθάνουσες και μη συμπεριφορές, νευρώσεις,  που διαχεόμενα ακρωτηριάζουν τις λεπτές ισορροπίες, διαγράφουν και περιθωριοποιούν ανθρώπους και συναισθήματα. Με τον ρέοντα δε αφηγηματικό, ώριμο, λόγο, στηριζόμενος στις εναλλασσόμενες εικόνες, διεμβολίζει την  επιφάνεια της κοινωνικής φενάκης που συντηρεί τις κατασκευασμένες, κατεστημένες, αλήθειες, οι οποίες εκτίνονται σε όλα το φάσμα τη αμείλικτης καθημερινότητάς μας. Άνθρωποι ενταγμένοι αναπαράγουν αυτή την φενάκη, καθώς η ηρωίδα αναζητά μια νέα αρχή, καινούριο ένδυμα, μια νέα μυθολογία για τον εαυτό της (;)


π. ΕΝΤΕΥΚΤΗΡΙΟ.